Kung-Fu

Broń wushu

BROŃ

W starożytnych Chinach podobnie zresztą jak w innych krajach broń brała swój początek od prostych narzędzi codziennego użytku. Posługiwanie się nią polegało na efektywnych ruchach, które niejednokrotnie przypominały pierwotne posługiwanie się danym narzędziem.

Broń jest nieodzownym elementem w chińskich sztukach walki, praktycznie nie istnieje styl w którym nie używa się jej na odpowiednim stopniu zawansowania. Prawdziwy mistrz posługuje się nią charakterystyczną dla swojego stylu, traktując ją jak przedłużenie dłoni, część ciała. Posługiwanie się tradycyjną bronią wykorzystywaną w Kunk Fu straciło dzisiaj swój militarny charakter ze względy na rozpowszechnienie się broni palnej, oraz zmiany kulturowe. Kultywowanie posługiwania się bronią ma jedynie nawiązywać do tradycji, nie bez znaczenia jest tu duży element widowiskowy posługiwania się nią. Ćwiczenia z użyciem broni z powodzeniem zastępują zajęcia na siłowni (chociażby ćwiczenia z guan dao których masz wynosiła niekiedy 35 kg), które w gruncie rzeczy nie należą do treningu Kung Fu.

Kung Fu jest znane z licznych typów broni, którą można ograniczyć do kilkunastu wzorów. W starożytnych Chinach zwyczaj było mówić o kimś kto dobrze zna Kung Fu, że jest biegły w “18 rodzajach walki”, co odnosiło się do 18 typów broni. Chińczycy jak żaden inny naród wykazywał się dużą fantazją w wymyślaniu nowych to jej rodzajów, dlatego teraz może się szczycić ogromnym ich arsenałem.

Generalnie można całą chińską broń podzielić na dwie kategorie, a mianowicie broń długą i broń krótką. W skład których wchodziły jeszcze bronie sztywne, twarde i bronie giętkie, używanie do miotani, a także parami.

BROŃ DŁUGA

Do broni długiej zaliczano: kij, włócznie, halabardę, wszelkiego typu partyzany, łopatę i widły.

Od lewej: krótki kij duan gun, średni kij chi mei gun, długi kij chang gun, włócznia qiang, włócznia mao, halabarda go, wersja przejściowa halabardy z szerokim ostrzem, miecz na drzewcu guan dao, widły macha, partyzana san jian liang ren, łopata chanzhang.
Inne przykłady broni długiej.
Jak stwierdził generał Qi Jiquang “Kto umie posługiwać się kijem, tan będzie umiał posługiwać się inną bronią.” To stwierdzenie w pełni odzwierciedla znaczenie tej broni. Kij – gun był jednym z pierwszych modeli broni, jego prostota i łatwość jego wykonania przyczyniała się do jego popularności. Kij jako broń istnieje w każdym etapie historycznego rozwoju Chin. Ewolucja kija jako broni poszła w kilku kierunkach, pierwszy to grupa podstawowa nie różniąca się zbytnio od pierwowzoru, z wyjątkiem długości i materiału wykonania, należą tu także kije składające się z kilku segmentów. Do drugiej natomiast grupy należą bronie składające się z kija jako drzewca i metalowego ostrza, zalicz się do tutaj włócznie qiang i mao. Trzeci kierunek to ten w którym kij użyty jest jako przedłużenie broni, czyniący ją bardziej efektywną, do tej grupy zaliczamy toporek fu, maczuga bang i chui. Wszystkie te kierunki rozwoju kija pojawiały się i znikały wraz z rozwojem techniki wojennej, natomiast sam kij pozostał. Jednak tracąc swe znaczenie militarne został uważany za broń o pochodzeniu nieszlachetnym. Odrodzenie się kija jako broni zawdzięcza się klasztorowi Shaolin, w którym wykorzystywany był przez mnichów do obrony. Jego względne bezpieczeństwo dla przeciwnika była zgodna z zakonna etyką, dlatego też kij był podstawową bronią wykorzystywaną przez mnichów. Dopiero od tych czasów nastąpiło odrodzenie się kija niemalże we wszystkich stylach Kung Fu. W zależności od prowincji miał on różną długość. Stopniowo wykształciły się trzy podstawowe odmiany: chan gun – kij przekraczający znacznie wzrost człowieka w zależności od tradycji danego stylu, chi mei gun – kij równy brwią, jest to kij średniej długości, oraz duan gun – kij krótki, określenie to odnosiło się do każdego kija krótszego do chi mei gun. Kije wykonywanie były z różnych materiałów zależnie od przeznaczenia były to drzewa takie jak bambus, rattan i woskowe paila, czasami spotykało się kije wykonane z metalu takiego jak miedz, lub żelazo. Kij dzieli się na trzy części: głowę, środek i korzenie. Wraz z rozwojem kija jako broni rozwijał się także jego sposób użycia, widoczna jest tu różnica między północą, a południem. Na północy preferowane było raczej używanie obu końców i głowy i korzeni, natomiast na południu dominowała forma walki jednego końca.
Najbardziej popularną i cenioną bronią w armii chińskiej stała się włócznia qiang o obusiecznym grocie będąca wersją rozwojową kija. Tym bardziej, że wszystkie ostre bronie wywodziły się od niej. Włócznie dzieli się na typu do rzucania, walki z konia i dla piechoty. Każda posiada specyficzne cechy i szczególną technikę. Długość włóczni była dobierana tak, aby sięgała ona od stóp do palców wyciągniętej w górę ręki. Można było nią wykonywać zarówno pchnięcia jak i rzuty. Szczególną jej cechą była elastyczność drzewca, który umyślnie wprowadzany w drgania miał za zadanie mylić przeciwnika co do sposobu i momentu ataku. Włócznia była szeroko stosowana już w dynastii Han, a słynną postacią posługującą się nią był Zhui Zhilong.

Przykładowe wersje rozwojowe guan dao, oraz prawy dolny róg halabarda ji.
Z kolei halabarda wzięła swój początek od włóczni i lancy. Ich rozbudowane, ciężkie ostrza przeznaczone były nie tylko do kłucia, ale i do rąbania i zahaczania. Jednak pierwsze pierwowzory wywodzą się z toporów bojowych osadzonych na długiej rękojeści. Największe znaczenie maił jeden z nich zwany “wielką włócznią”, którego głowica przypominała wielkie ostrze włóczni osadzone pod kątem prostym do drzewca. Z małych form tej broni wykształciły się haki bojowe, a z dużych pierwsze halabardy go. Istniały jeszcze bardzo wiele formy miecza na drzewcu guan dao, których waga dochodziła niekiedy aż do 70 kg, a także halabardy ji.
Łopata i widły wykształciły się z połączenia technik władania inną bronią z narzędziami codziennego użytku. Łopata aby można było nią walczyć zmniejszyła swoje wymiary i wkrótce nie miała wiele z nią wspólnego. W nadmorskich terytoriach wykształciła się inna odmiana tej broni, a mianowicie walka przy pomocy wiosła. Widły natomiast wbrew przypuszczeniom nie ograniczały się jedynie do kłucia, techniki posługiwania się nimi zawierały między innymi przechwytywanie, wyrywanie broni z rąk przeciwnika, blokowanie, oraz łamanie ostrza. Rozwijając tą bron dodawano do niej kolejne ostrza, aż w niektórych szkołach ich liczba dochodziła nawet do kilkunastu na jednym drzewcu.

BROŃ KRÓTKA

Odłamanym w walce grotem włóczni można było się posłużyć do zaatakowania wroga. Tak narodził się sztylet – bi shou. Wraz z wprowadzeniem metalu jego długość zwiększała się i wkrótce już tylko ostrza do długości 0,5 meta nazywano sztyletami. Broń dłuższa nazywana była mieczem jian. Najdłuższe jian miały do 2 metrów długości i 7 kilogramów wagi, a służyły do walki z konnicą. Pod wpływami ludów koczowniczych została wprowadzona szabla dao.

Od lewej: dwuczęściowa szabla dao noszona w jednej pochwie, dwa pierwowzory szabli dao, miecz jian, szabla dao, inny rodzaj miecza jian.
Obusieczny miecz uważany był za jeden z najważniejszych symboli starożytnych Chin, jednak zyskał on na znaczeniu dopiero po wprowadzeniu konnicy w epoce Walczących Królestw. Praktycznie była to broń tak stara jak historia Chin, zarezerwowana dla wyższych klas społecznych. Stanowiąc symbol mądrości, mocy i magii. Tym co różniło miecz chiński od europejskiego był sposób posługiwania się nim. Techniki miecza cechują płynne, półkoliste ruchy, gwałtowne pchnięcia po małych łukach i siła ataków pochodzących nie tylko z ruchów ramion ale i całego ciała.
Konkurencyjną bronią co do miecz była szabla. Miała ona dosyć oryginalny kształ nieco podobny do szabli węgierskiej. Prawdopodobnie pochodzi ona z klasztoru Shaolin. Wygięte ostrze i rękojeść stwarzały wiele możliwości technicznych, czyniąc tą broń trudną do opanowania. Formy wykonywanie z szablą charakteryzują szybkie okrężne cięcia, przypominające wirujące tornado. Szabla powinna być tak długa aby sięgała ucha, kiedy trzyma się ją wzdłuż ciała.

BROŃ MIĘKKA

Bronie miękkie to przede wszystkim łańcuchy składające się z dziewięciu elementów, trzy- i dwuczęściowy kij, oraz ostrze lub kula na linie. Od lewej: żelazny bicz jiu jie ruan biao, potrójny cep san jie gun, krótki podwójny cep duan shao zi, cep chang shao zi, lina z ciężarkiem liu xing chui, lina z ostrzem sheng biao.
Wynalezienie łańcucha przypisuje się także mnichom. Składa się on z rączki i ośmiu podłużnych elementów połączonych metalowymi kółkami i zakończony jest ostrzem. Sztuka walki łańcuchem należy do najbardziej zaawansowanych technik walki przy pomocy broni, a polega ona na wprowadzeniu go w ruch wirowy. Co stwarza duże niebezpieczeństwo dla ćwiczącego narażonego na przypadkowe trafienia lub zaczepienia o ciało w skutek niespodziewanej zmiany toru lotu pod wpływam uderzenia w przeciwnika bądź to w przeszkodę. Dużą zaletą tego rodzaju broni jest łatwość jej ukrycia pod ubraniem. Może ona z powodzeniem konfrontować się z bronią długą jak i sieczną.
Inną odmianą tej broni był ciężarek, lub ostrze umocowane do kilkumetrowej linki. Sztuka walki taką bronią polegała na umiejętnym rzucaniu nią w przeciwnika, sterowanie wirującą linką odbywało się przy pomocy nóg, barków i karku. Lina z ostrzem była bronią dalekiego zasięgu, nie wykonywało się nią bloków, natomiast można było nią wyrywać inną broń z rąk przeciwnika.
Jak wszystkie bronie miękkie tak i san jie gun – potrójny cep był bronią bardzo trudną do opanowania. Był to kij podzielony na trzy około metrowe części połączone ze sobą za pomocą elastycznych elementów. Broń ta została skonstruowana przeciwko bronią długim, a w szczególności włóczni. Trzy wirujące elementy zapewniały możliwość bloku, a także miały daleki zasięg. Głównym powodem, że broń ta była tak trudna w opanowaniu była możliwość wirowania dwóch krańcowych elementów w odmiennych kierunkach i z różną prędkością. Broń ta miała jednak duży potencjał, dużą skuteczność i daleki zasięg.
Łatwiejszą niewątpliwie bronią do opanowania od san jie gun był cep. pierwotnie składał się on z dwóch nierównych części, z których jedna miała długość około 180 cm. Powoli broń ta ulegała modyfikacji przez zmniejszanie długości elementów.

BROŃ PODWÓJNA

Bron podwójna jest szczególnym rodzajem broni w Kung Fu. Początkowo używana na potrzeby teatralne przyjęła się później w realnej walce.
Szabla dao, sztylety bi shou, obrotowe szpile emei qi, miecze jian, miecze haki hu shou gou, włucznie qiang, może motylkowe bart cham dao.
Najbardziej chyba znaną parą są szable dao. Posługiwanie się dwoma szablami jest uważane za bardzo zaawansowany stopień treningu. Broń ta wymaga bardzo dużej koordynacji ruchu, dlatego też nie była wykorzystywana przez armie z uwagi na niezbyt długi okres szkolenia żołnierzy. W walce zwykle jednej szabli używano do blokowania ciosów, natomiast drugiej do ich zadawania. Z kolei kiedy atakowały dwie szable ich tory przebiegały w jednej płaszczyźnie z reguły w przeciwnych kierunkach. Formy z szablą wykonywane są z wielką szybkością, ciosy następują po kołach, a ugięcia ostrza powodują, że w momencie uderzenia wyzwala się ogromna siła.
Chiński miecz jian także rozwinął się w podwójnej formie, podobnie jak podwójne miecze haki i podwójne sztylety. Formy podwójnego miecza zostały stworzone dla potrzeb chińskiego teatru i stały się sławne dzięki artystycznym ruchom pokazywanym na przedstawieniach w cesarskich pałacach. Formy podwójnego jian mimo, że pochodzą z systemów północnego Shaolin wykonuje się miękko, w sposób odpowiadający systemom wewnętrznym.
Sztylety zaliczane są do kategorii jian, ponieważ są obustronnie ostre. Ze względu na swe małe rozmiary są łatwe do ukrycia pod długimi rękawami chińskich kaftanów. Sztylety te były doskonałą bronią ówczesnych dam. Formy tej broni charakteryzują się krótkimi, nagłymi atakami prowadzonymi w krótkim dystansie, można było także nimi rzucać. Specyficzną ich odmianą są dwa obrotowe sztylety z Emei – emei qi. Są to długie stalowe igły, które po środku posiadają ruchome pierścienie zakładane na środkowy palec dłoni.
Jeszcze inną formą podwójną są miecze haki. Pochodzące ze szkół północnych. Ewoluowały one przez trzy stadia rozwojowe by osiągnąć końcowy wygląd. Zarówno hak, osłona grady jak i jej zakończenie były ostre i przeznaczone do cięć i pchnięć. Stosowane były przeciwko innym broniom, służąc do wyrywania broni jaki i do wypychania przeciwnika z równowagi.
Kolejnym rodzajem podwójnej broni są  noże motylkowe bart cham dao, nazywane tak z powodu swojego wyglądu. Używano ich prawie zawsze parami. Struktura ich była stosunkowo mocna i zwarta dlatego tez umożliwiała silne pchnięcia i cięcia. Przy osłonie rękojeści znajdował się hak służący do wyrwania broni przeciwnikowi. Techniki noży motylkowych są bardzo wszechstronne zarówno w długim jak i w krótkim dystansie.